Πέμπτη, Αυγούστου 03, 2006

Θερινής μωρίας εγκώμιον

Δεν θα γράψω σήμερα για τα αγαπημένα μου θερινά αναγνώσματα, ούτε γι’αυτά της παιδικής μου ηλικίας, ούτε για τα βιβλία που διαβάζω τούτο το καλοκαίρι. Θέλω να κουβεντιάσουμε για τα εποχικά αυτά βιβλία που φέρονται ως φρούτα εποχής. Συχνά τα βλέπεις και σε παραλιακά καρότσια ή «εκθέσεις βιβλίου» δίπλα σε παραλίες θερινών διακοπών. Όμως δεν είναι ούτε ροδάκινα, ούτε καρπούζια.
Θα έλεγα ότι το θέρος εμφανίζονται βιβλία επικίνδυνα για την κατηγορία του είδους.

Τα βιβλία διαφημίζονται συνήθως πριν τα Χριστούγεννα και πριν το καλοκαίρι. Βιβλία δηλαδή ως φθηνότερα δώρα και βιβλία για πληκτικά καλοκαίρια.
Συνοδεύονται από τη σχετική αρθρογραφία: τι διαβάζει ο Πρωθυπουργός, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, η κ. Μαρικοστοπούλου, η κ. Διαβαζοκοστίδου κλπ. Συνεντεύξεις θερινών συγγραφέων δώθε κακείθεν ανθούν. Τα αντικείμενα αυτά (κάθε βιβλίο είναι και αντικείμενο) πωλούνται ευρύτατα.

Το ποστ σήμερα επιθυμεί να αναφερθεί στα βιβλία του καλοκαιριού, όπως πληθαίνουν πλέον τα τελευταία χρόνια. Την ειδική αυτή κατηγορία που είναι κάτι ανάμεσα σε περιοδικό και βιπερνόρα, κάτι σε μικρό σχήμα με επίφαση όμως βιβλίου. Για το πλοίο, για το σταθμό του τραίνου, για την ηλιοθεραπεία, για να μην μαλώνουμε, για να έχουμε κάτι να λέμε, για να περνάει η ώρα που δεν περνάει με τίποτε. Και για τους θερινούς συγγραφείς που υπηρετούν με ζήλο το λειτούργημα. Πολλοί εξ αυτών είναι διάσημοι πολιτικοί, ηθοποιοί, μάγειροι, κλπ τόσο διάσημοι που να εξασφαλίζουν την κυκλοφορία του αντικειμένου. Βιογραφίες, μυθιστορήματα, νουβέλες, ιστορικές αναλύσεις, ψυχοκοινωνιολογικά, συνταγές ζωής και ευτυχίας, κάθε τύπου και στυλ.

Συνήθως αυτά τα βιβλία έχουν μεγαλούτσικα γράμματα καθότι τα γυαλιά ηλίου δυσκολεύουν την όραση και θέματα αστυνομικοσεξουαλικά. Με πολλές γνωστές λέξεις και με πολύ κουτσομπολιό, φανερό ή αφανέρωτο. Πάντα κάτι σου θυμίζουν, σαν σήριαλ Παπακαλιάτη. Το είδες, πέρσι ήταν(?), και στο σινεμά. Η το ξέρεις και από την εφημερίδα το θέμα. Παίζει στην τηλεόραση ή θυμίζει μοδάτο στέκι.
Οι τίτλοι από αυτούς που συγκρατείς και τα εξώφυλλα χαριτωμένα. Ταιριάζουν με φόρεμα, μαγιό και σαγιονάρα.
Με αίμα και σπέρμα ποτισμένα, με λαγνεία και κουλτούρα περιλουσμένα. Με πληροφορίες γαργαλιστικές.
Ιδίως με κουλτούρα.
Με ονόματα ηρώων ποιητικά.
Όταν σε βλέπουν, καθότι το θέρος, βοηθά το θεάσθαι, βγαίνουμε έξω, να μην ντρέπεσαι. Μετά το Γιάλομ και την επιτυχία του έχουν και πολύ ψυχοθεραπεία στη συνταγή. Κάποια πάθηση τέλος πάντων. Σερβίρονται με μπουρδολογία, ύφος και κοτσάνες. Και με πολύ κακά ελληνικά.
Το πρόβλημα με τα αναγνώσματα αυτά είναι ότι λόγω της υπερβολικής τους διαφήμισης – πρέπει με κάθε θυσία να γίνουν και μόδα- οδηγούν το χαρτί στην πεποίθηση ότι είναι βιβλίο και φαίνεται. Ότι και ο συγγραφέας του είναι δημιουργός.
Προϊόντα κατανάλωσης δεν ελέγχονται από τον κώδικα τροφίμων και ποτών, όπως τα πατατάκια και καλύπτονται από την ελευθερία του λόγου. Δεν παίρνουν άδεια, όπως τα φάρμακα από τον ΕΟΦ και δεν απαιτούν έξοδα σοβαρά για να κυκλοφορήσουν. Δεν απαγορεύονται όπως το χασίς και σου προσφέρουν ένα αέρα διάκρισης. Η μόδα τους απαιτεί καλό εκδότη, γνωστό συγγραφέα και τεράστια ευκολία.
Με τα χρόνια, ο εθισμός επιτρέπει την ψευδαίσθηση ότι όλα αυτά είναι πράγματα έργα ανθρώπινης διάνοιας. Επίσης η κυκλοφορία τους δυσφημεί τα υπόλοιπα, αυτά που αντιπροσωπεύουν την κατηγορία και αξίζουν το χαρτί που τυπώθηκαν.
Νομίζω ότι θα μπω στον πειρασμό αργά ή γρήγορα να κατονομάσω κάμποσα από αυτά. Προς το παρόν όμως θα τα περιγράψω μόνον. Σας βλέπω να χαμογελάτε. Δεν είναι διόλου λίγα αυτά που ξέρετε. Κάποια βγαίνουν και στην τηλεόραση.
Η επιτυχία τους με τρομάζει όμως!
Οι κυκλοφορίες τους πιστεύω ότι υπερβαίνουν σε επικινδυνότητα αθροισμένες τις τρελές αγελάδες, τη γρίπη της κότας, το εητζ και την κατάθλιψη.

Αλλά ας μην τα ισοπεδώνουμε όλα. Μπορούμε να διαβάσουμε το «Για μια συντροφιά ανάμεσά μας», τώρα που ο συγγραφέας του χωρίς ασυνείδητες τύψεις για τις πολιτικές του εμπλοκές, εξέδωσε ολιγοσέλιδο και πυκνό ενώ λόγω της μεταβολής των συγκυριών δεν διαφημίσθηκε όπως τα προηγούμενα ώστε να το καταστήσουν απωθητικό. Υπάρχουν βιβλία.

Αν τυχόν σαστίσετε στα καράκια όπου πωλούνται προχωρήστε και πάρτε ένα παγωτό. Μπορεί να έχει θερμίδες αλλά οι συνέπειές του για την υγεία είναι πολύ περιορισμένες. Με μια καλή κένωση εκβάλεται. Το θερινό ανάγνωσμα όμως που παριστάνει το βιβλίο, ούτε χωνεύεται ούτε τρώγεται με τίποτε. Και χαραμίζει λόγω συγγένειας σχήματος και τίτλου το προϊόν που μετά τη Βίβλο, το Κοράνι και το Γουτεμβέργιο άλλαξε τη ροή του κόσμου.
Γιατί η ιστορία μας είναι ακόμη η ιστορία ενός βιβλίου.
Και ενός θεού.
Δυστυχώς τα γεγονότα στη γειτονιά μας επιβεβαιώνουν του λόγου το αληθές!

11 σχόλια:

zinon είπε...

Η Ελένη μου θύμισε τα «βιβλία των σχολικών διακοπών». Για μένα ήταν δύο ειδών: βιβλία που συνήθως μου χάριζαν ο παππούς και η γιαγιά και ήταν πραγματικά αγαπημένα. Μία καλή συντροφιά για το καλοκαίρι μαζί με τη θάλασσα και το ποδήλατο. Όσο περνούσαν όμως τα χρόνια το καλοκαιρινό διάβασμα αποκτούσε όλο και περισσότερο σχολικό χαρακτήρα με αποκορύφωμα τα δύο καλοκαίρια που προηγήθηκαν των εισαγωγικών για το πανεπιστήμιο.

Σήμερα ωστόσο η κατάσταση έχει ξεφύγει. Το «βιβλίο διακοπών» έχει γίνει θεσμός. Κάτι σαν τα ΒΙ-ΠΕΡ (βιβλία περιπτέρου) δηλαδή. Μη σου πω κιόλας ότι εκείνα ήταν και καλύτερα. Εγώ δίνω δύο εξηγήσεις σε αυτό:

1) Οι εκδότες θέλουν να πολλαπλασιάσουν τον εκνευρισμό του ανθρώπου που πρέπει να παραμείνει στην παραλία μερικές δεκάδες ώρες, για να ψηθεί το σώμα του από τον ήλιο και το αλάτι. Για το λόγο αυτό δημοσιεύουν σκουπίδια.
2) Γνωρίζοντας ότι αυτά που βγαίνουν κυρίως το καλοκαίρι είναι σκουπίδια εναποθέτουν τις ελπίδες του στον καυτό ήλιο. Οι αναγνώστες ζαβλακώνονται και αδυνατούν να συλλάβουν το μέγεθος της ανοησίας που διαβάζουνε.

Το θλιβερό όμως είναι όπως λες πολύ σωστά ότι με τον τρόπο αυτό τελικά απαξιώνεται το καλό βιβλίο, το οποίο όντως υπάρχει.

Υ.Γ.: Εμένα πάντως μου άρεσαν και τα βιβλία που έγραψε ο Θέμελης όταν ήταν ψηλά. Και ας ήταν ογκωδέστατα!!!

αθεόφοβος είπε...

Η λύση είναι να διαβάζει κανείς όλα αυτά τα βιβλία που έχει μαζέψει από το χειμώνα που συνήθως δεν προλαβαίνει στην ώρα τους να τα διαβάσει.
Τα καλά βιβλία ευτυχώς δεν μπαγιατεύουν!

Nyktipolos είπε...

Όλοι έχουμε διαβάσει σαβούρες. Σαβούρες υπήρχαν πάντα και θα υπάρχουν στο διηνεκές. Είναι γνωστό στους πάντες πως όλη η λογοτεχνική και φιλοσοφική ιστορία της ανθρωπότητας είναι μαζεμένη σε 100 το πολύ βιβλία. Όλα τα υπόλοιπα είναι επαναλήψεις ή σαβούρες.

Βέβαια για το καλοκαίρι δεν ξέρω γιατί εγώ να είμαι ειλικρινής δεν διαβάζω βιβλία το καλοκαίρι. Τη βρίσκω με Αστερίξ, Λούκυ Λουκ και Τεν Τεν. Αλλά γενικά αναρωτιέμαι ας πούμε, εξαντλήσαμε τον Πλάτωνα και τον Όμηρο, διαβάσαμε όντως τους Ντοστογιέβσκιδες, τους Σέξπηρ, τους Προύστηδες και τους Παπαδιαμάντηδες και χρειαζόμαστε και άλλους; Δεν χορτάσαμε; Είναι δυνατόν κανείς να έχει διαβάσει όλους τους κλασσικούς και να έχει ακόμα ανάγκη ανάγνωσης;

Κατά τη γνώμη μου ΟΛΑ τα άλλα βιβλία είναι επιδόρπια. Άλλα φρέσκα και μυρωδάτα (με οικολογική καλιέργεια) και άλλα γεμάτα ορμόνες και χημικά κατάλοιπα. Όποιος ενδιαφέρεται για την υγεία του εγκεφάλου του ας προσέξει, οι υπόλοιποι ας καούν...

(Ούτως ή άλλως, η μετατροπή ΚΑΙ του βιβλίου σε καταναλωτικό αγαθό, δίνει μεν ελπίδες σε επίδοξους συγγραφείς να εκδόσουν τις σαχλαμάρες τους, απομυθοποιεί δε (και ίσως καλά κάνει) το ίδιο το βιβλίο.)


Κι εγώ θέλω να εκδόσω μια σαχλαμάρα. Με έναν τίτλο "Γυμνή στο πάτωμα του ψυχιάτρου" θα πουλήσει τρελά. Και εγώ αντί για το ταπεινό και καταφρονεμένο "διαφημιστής" θα συστήνομαι ως ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ. Ποιος από σας πραγματικά δεν το γουστάρει;

Καλημέρα, τελευταία μέρα εργασίας, από αύριο παραλία με ΤΕΝ ΤΕΝ...

Eleni63 είπε...

Ζινον τίποτε εναντίον του Θέμελη, ως προς το καταναλωτικό του σκέλος απλά ένας υπαινιγμός.
Αθεόφοβε καλώς ήρθες, συμφωνώ, δεν μπαγιατεύουν καθόλου και συχνά φοβάμαι ότι δεν θα με φθάσει η ζωή αυτή για να διαβάσω όσα θέλω,
Νυχτοπερπατισιάρη καλή ξεκούραση με το Ραν Ταπ Λαν και μόλις εκδοθεί η Γυμνή στο πάτωμα πάμε και για την βιβλιοπαρουσιαση με πικραμένο υφάκι...

Nyktipolos είπε...

Thanks Helen... Από αυτή τη στιγμή είμαι
Α Δ Ε Ι Ο Υ Χ Ο Σ !!!


Φιλιά

advocatus diaboli είπε...

Υπάρχουν ωραία βιβλία, που δεν διαβάσαμε τον χειμώνα, όντως. Υπάρχουν ωραία βιβλία που δεν έτυχε να διαβάσουμε ποτέ. Υπάρχουν ωραία βιβλία που τα ξαναδιαβάζουμε. Και μερικά, μάλιστα, καλοκαίρι κατά προτίμηση. Θυμάμαι πόσα καλοκαίρια πέρασα με τις «Ακυβέρνητες πολιτείες» του πολυαγαπημένου μου Στρατή Τσίρκα. Ξαναβγήκαν τώρα, σχολιασμένα από τη Χρύσα Προκοπάκη, για να ξέρουν οι νεώτεροι τι είναι αυτά τα ιστορικά γεγονότα που διαβάζουν. Μαζύ με την Ιστορία, ο Ερωτας τρέχει στις φλέβες τους ορμητικός. ο Μάνος, η Εμη. Πιο πολύ η μάνα του Μιχάλη και ο Γιούνες. Η Νυχτερίδα.
Εφυγα με τις «Κορφιάτικες ιστορίες» του Κωνσταντίνου Θεοτόκη στη βαλίτσα. Μου τις πήρε ο φίλος που πηγαίναμε μαζύ διακοπές. Τις ρούφηξε. Αυτό είναι θρίλερ, έλεγε και ξαναέλεγε (για όσους θεωρούν πως τα αστυνομικά μυθιστορήματα συνάδουν με το καλοκαίρι. Ο Θεοτόκης δεν είναι αστυνομικό μυθιστόρημα. Κρατά όμως την αγωνία αμείωτη μέχρι το τέλος του κάθε διηγήματός του).
Με δυο λόγια: ας διαβάσουμε βιβλία από το παρόν, ας γυρίσουμε και στο παρελθόν. Οι αληθινοί συγγραφείς μας τέρπουν πάντοτε. Θέλει, βέβαια, και λίγο κόπο, δεν είναι μπελ και νόρα η λογοτεχνία. Αλλά γιατί πρέπει να χάνουμε τις ώρες μας διαβάζοντας τις ανώδυνες βλακείες δήθεν συγγραφέων που έχουν κοινό παρονομαστή το ότι δεν γράφουν λογοτεχνία αλλά παραλογοτεχνία και δεν μας κάνουν ποτέ να σκεφτόμαστε;

Χρήστος Φασούλας είπε...

Καλησπέρα :)

Έπρεπε να σας είχα ανακαλύψει μια ώρα αρχύτερα (στην κυριολεξία), καθότι το πλοίο σαλπάρει σ' ένα δίωρο. Τέλος πάντως, ό,τι προλάβω. Λοιπόν, είναι αρκετά ενδιαφέρον το μπλογκ -όπως, νομίζω, κάθε μπλογκ βιβλιόφιλων που αποτελούν είδος προς εξαφάνιση στην Ελλάδα (οι βιβλιόφιλοι -τα μπλογκ ξεφυτρώνουν από δω κι από κει, ώσπου να εξαφανιστούν κι αυτά...).
Εντυπωσιακά σαρκαστικό το ποστ -το μόνο που πρόλαβα να διαβάσω- με βρίσκει σύμφωνο σε γενικές γραμμές. Αλλά μια δυο ενστάσεις τις έχω. Για παράδειγμα, μην τα χώνουμε όλα στο ίδιο τσουβάλι. Ζούμε σε μια εποχή που η λογοτεχνία ελέγχεται απόλυτα από τους κανόνες της αγοράς. Και οι εποχιακοί αναγνώστες -ειδικά οι καλοκαιρινοί- αποτελούν τη συντριπτική πλειονότητα της βιβλιο-πελατείας. Αν τους χάσουν κι αυτούς, οι εκδότες θα βαρέσουν κανόνι. Και, κακά τα ψέματα, τους έχουμε ανάγκη.
Όσο για τους ίδιους τους περιστασιακούς αναγνώστες, ας διαβάζουν "σαβούρα". Απ' το να μη διαβάζουν τίποτα, προτιμότερο είναι να διαβάζουν κάτι, οτιδήποτε(το τριαντάφυλλο φυτρώνει και μες στα σκατά, μην το ξεχνάτε).
Και δεν υπάρχουν επικίνδυνα βιβλία. Υπάρχουν μόνο επικίνδυνοι συγγραφείς. Και αναγνώστες.
Χαιρετώ και ελπίζω να τα ξαναπούμε
:))

advocatus diaboli είπε...

Εν μέρει είναι σωστό αυτό που λέει ο προλαλήσας. Διότι, αν ο αναγνώστης μάθει να διαβάζει ευτελή βιβλία, δεν ξεκολά, συνήθως. Απόδειξη οι αναγνώστες των μπελ, νόρα, βίπερ και συναφών. Σπανιότατα διαβάζουν κάτι διαφορετικό, με τη δικαιολογία ή ότι δεν το καταλάβαίνουν ή ότι θέλουν ένα βιβλίο για ξεκούραση.

Eleni63 είπε...

με χαρά καλωσορίζω καινούργιους φίλους. Και τρέχω να τους γνωρίσω στα μπλογκ τους άμεσα. Μεγάλη υπόθεση αυτό, λοιπόν. Να που η αγάπη για τις λέξεις μας βγαίνει σε καλό καμιά φορά.
Να επισημάνω ότι δεν θεωρώ τα βιβλία επικίνδυνα. Επικίνδυνος είναι ο εθισμός στην ψευδαίσθηση ότι βιβλία είναι αυτά τα αντικείμενα που και η σχετική εντύπωση ότι το ξεφύλισμά τους είναι ανάγνωση.

zinon είπε...

Δε νομίζω ότι τα … εύκολα αναγνώσματα θα φέρουν κάποιον κοντά στο διάβασμα. Τώρα ότι οι εκδότες είναι αναγκαίοι και αυτοί έχουν με τη σειρά τους έχουν ανάγκη από χρήμα είναι επίσης γεγονός.

Είναι όμως και κρίμα…

Μου θυμίζει λίγο αυτό που γίνεται με τη μουσική. Πρέπει να βγάλουμε και το σκυλάδικο, για να γεμίσει το ταμείο και να κάνουμε τις … καλές παραγωγές, αυτές που μας αρέσουν. Για το λόγο αυτό άλλωστε οι πραγματικά μεγάλοι φτιάξαν δικά τους μαγαζιά, για να ησυχάσουν, ακόμη και τελικά χρεωκοπήσανε…

Θεοδόσης Βολκώφ είπε...

Ελένη, την καλησπέρα μου και τα συγχαρητήριά μου!!!! Πολύ καλό το ποστ. Χτυπάς κέντρο.

Βολκώφ