Δευτέρα, Μαρτίου 19, 2007

Πλάνες και αλήθειες




Με αφορμή το Μαύρο Βιβλίο της Ψυχανάλυσης επιστρέφω σε έναν συγγραφέα που διάβαζα με ζήλο μερικά χρόνια πριν για τον οποίο έγραφα και σε ένα σχόλιο στο Doncat πριν λίγο καιρό.
Το βιενέζο ψυχαναλυτή Μπρούνο Μπετελχάιμ (1903- 1990).


Εβραίος, πρότυπο πανεπιστήμονα, φιλόσοφος, λογοτέχνης, ψυχολόγος με διδακτορικό στην αισθητική, πήγε στην Αμερική στο πανεπιστήμιο του Σικάγο αφού φυγαδεύθηκε από το στρατόπεδο συγκεντρώσεως του Μπούχενβαλντ. Η θεωρία του βασίσθηκε πολύ στα βιώματα των στρατοπέδων συγκεντρώσεως και στο υπερβολικό άγχος που μπορεί να προκληθεί στον άνθρωπο. Ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την ανάλυση παιδιών με αυτισμό και ίδρυσε ένα ειδικό σχολείο το ορθογενικό σχολείο. Η θεωρία του αγαπήθηκε πολύ ιδίως στη Γαλλία ιδίως μετά μια διάσημη τηλεοπτική σειρά του 1974 και παράλληλα με τον Νηλ και το Σάμερχιλ αποτέλεσε παιδαγωγικό πρότυπο του προοδευτικού ανθρώπου της εποχής. Ένα βιβλίο που πολλοί μελέτησαν με ζήλο, ιδίως για τις προσεγγίσεις του: Η ψυχανάλυση των παιδικών παραμυθιών.
Λίγα χρόνια μετά το θάνατό του ο δημοσιογράφος Richard Pollak δημοσιεύει μια τελείως διαφορετική εκδοχή της ζωής και του έργου του ανθρώπου αυτού μετά από εκτεταμένες έρευνες.
Ο δόκτωρ της αισθητικής και πανεπιστήμονας είναι ένας απλός και εύπορος ξυλέμπορος. Ο μάρτυρας του Νταχάου και του Μπούχενβαλντ ένας τυχερός Εβραίος που γλύτωσε ήδη από το 1939 μέσω του οικογενειακού του πλούτου και της σχέσης της συζύγου του με τις ΗΠΑ.
Όλα τα λοιπά δεν αποτελούν παρά μια έξυπνη επινόηση που δημιούργησε ο ίδιος και έπεισε μεθοδικά τους άλλους αντλώντας οφέλη.
Το «μαύρο γάλα» και η μομφή για όλες τις μανάδες παιδιών με αυτισμό πέρασε και ξεχάστηκε με τα χρόνια
Εξοχος παραμυθάς το δίχως άλλο πλάσαρε συστηματικά ως επιστήμη μια διήγηση η οποία αποδείχθηκε με τα χρόνια ανεπαρκής. Όχι τόσο αυτή της ζωής του όσο αυτή των επιστημονικών του θεωριών.
Διαβάζοντας για το θέμα κοντοστέκομαι.
Σκέπτομαι τις μανάδες με τα παιδιά τους αγκαλιά καταδικασμένες επειδή είναι "μανάδες ψυγεία" όπως τις ονόμαζε να αναρωτιούνται γιατί η αγάπη τους δεν φθάνει. Σκέπτομαι πόση φιλολογία περνά ως αλήθεια χωρίς καμία απολύτως βάση.
Ξυλέμπορος ή επιστήμονας? Τσαρλατάνος ή εμπνευσμένος?
Φιλόσοφος ή απατεώνας?
Το ερώτημα παραμένει. Και μαζί η πλάνη όσων λαχτάρησαν μια απάντηση.
Πλάνη ή άλήθεια?

19 σχόλια:

antvol είπε...

Δεν είναι πάντως ο μόνος. Πόσοι και πόσοι επιστήμονες, ειδικά στον χώρο της ιατρικής, δεν δοξάστηκαν στην εποχή τους, για να ξεχαστούν λίγο μετά ...

Και το κακό θα ήταν μικρό, αν οι απόψεις τους δεν είχαν ταλαιπωρήσει τους συνανθρώπους τους.

Μόνο και μόνο τα δυστυχισμένα θύματα της λοβοτομής να σκεφτεί κανείς, του φτάνει για να χάσει τον ύπνο του.

Πάει λοιπόν και ο Μπεττελχάιμ. Ας περιμένουμε την επόμενη αποκαθήλωση, δεν νομίζω ότι θ' αργήσει.

Ανώνυμος είπε...

εκτός απο τη πλάνη ή την αλήθεια, υπάρχει και ο μύθος της αλήθειας. Αν ανημερωθώ για τον Μπεττελχάιμ ίσως καταλάβω περισότερα, γειά σας,

philos είπε...

Ποτέ δεν με άγγιξαν οι ταμπέλες.
Πιστευω ότι έχω την εμπειρία και την κατάρτιση να μπορώ να καταλάβω αν κάποιος βασίζεται σε πιστημονικα κριτήρια και αν ο λόγος ή οι θεωριες του στηρίζονται σε σοβαρά επιχειρήματα, επιστημονικά ή μη.
Ας πούμε και μόνο το γεγονός ότι προτιμάω να διαβάζω τα κείμενα δύο "ανώνυμων" νομικών από ότι τα κείμενα ενός επώνυμου "τεχνικού της επικοινωνίας" (ο οποίος παρεπιπτόντως έχει σπουδάσει φιλολογία) νομίζω ότι αποκαλύπτει του λόγου μου το αληθές.

Αναζητώ την αλήθεια και όχι το περιτύλιγμα.

dodo είπε...

"Τσαρλατάνος ή εμπνευσμένος?
Φιλόσοφος ή απατεώνας?"

Ο κόσμος είναι γεμάτος από ενηλίκους που έχουν ακόμη ανάγκη από πατέρες, δασκάλους, μέντορες, καθοδηγητές. Η ζήτηση είναι μεγάλη και οι απατεώνες και τσαρλατάνοι ανταποκρίνονται με ζήλο.

Eleni63 είπε...

Αντβολ συμφωνώ. Ισως κάποτε να ήταν πολύ πιό εύκολο. Σήμερα όμως ξενίζει.

Eleni63 είπε...

Φίλε έχεις δίκαιο. Ομως για σκέψου την περιπέτεια του καλού ή του κακού θηλασμού? τι θα έκανες με το παιδί σου ας πούμε? τι θα επέλεγες?
οι απόψεις αλλάζουν και όσο και να προσπαθούμε δεν μπορούμε να τα καταλαβαίνουμε όλα.

Eleni63 είπε...

Δόδο συμφωνώ μαζύ σου. Είμαστε συνεργοί στον τσαρλατανισμό. Και στην πολιτική και στην επιστήμη και στις θρησκείες.

IdentityCafe είπε...

Πολυ πολυ ενδιαφερον! Σ ευχαριστουμε, food for thought...

giant13 είπε...

Πιστεύω πως το γεγονός αυτό, είναι μία γενικότερη αλήθεια της ζωής και δεν έχει να κάνει μόνο με τον χώρο της επιστήμης.
Καθημερινά βλέπουμε να γκρεμίζονται μύθοι. Αλλοτε άδικα, άλλοτε σωστά όταν η αλήθεια και η πραγματικότητα ήταν γιά καιρό επιμελώς καμουφλαρισμένες.

giant13 είπε...

Αγαπητή Ελένη το blog θέλει ρύθμιση της ώρας από τα settings.
Το προηγούμενο σχόλιο μου έγινε στις 5:03μμ.
Καλό θα είναι στην ώρα κάθε σχολίου να εμφανίζεται και η ημερομηνία.

Ανώνυμος είπε...

Πολύ ενδιαφέρον το άρθρο σου. Κ μου θύμησε μια ιστορία.

Κάποτε έκανα μάθημα ελληνικών σε μια αγγλίδα, μεγάλη γυναίκα που είχε τρέλα με την ελλάδα. Μου έλεγε λοιπόν ότι πριν τον πόλεμο φιλοξενούσανε στο σπίτι τους ένα φοιτητή, εξαίρετο νέο, συμπαθητικό, καλό επιστήμονα κλπ. Το όνομα του Μένγκελε...

Stavros P (isisdoros) είπε...

Ναι τελικά το "πιστεύω" πάει μαζί με το "θέλω".

Walter είπε...

Ελένη σκέψου τι συμβαίνει με τη "δευτερεύουσα" λογοτεχνία. Αλήθεια ή πλάνη; Όπως και να έχει πολλοί "μεγάλοι" στηρίχτηκαν πάνω της για να φτιάξουν... μια "μεγάλη αλήθεια" ... ή μήπως μια "μεγάλη πλάνη"; Αν ρωτούσαμε τους ίδιους θα απαντούσαν πιθανότατα... "μια μεγάλη πλάνη"... Έχει σημασία;

Καπετάνισσα είπε...

Ορθές σκέψεις.
Κι οι αναζητήσεις, απ' αγάπη ορμώμενες.

Στην επιστήμη βέβαια, δεν αρκεί να βγεις να διατυπώσεις μια θεωρία. Οφείλεις να χρησιμοποιήσεις επιστημολογικά εργαλεία (μακροχρόνιες έρευνες, πειράματα κλπ)για να την στηρίξεις και να έχεις εντός σου οπλοστάσιο γερό ώστε να αντικρούσεις αμφισβητίες και πολέμιους.

Γεγονός είναι πάντως πως συχνά, η ανθρώπινη σκέψη τροφοδοτείται από μυθεύματα και στείρες, ανόητες κατασκευές που κάποια "αυθεντία" υποστήριξε μια ευνοϊκή -για κείνη- στιγμή.


Πίστευε και ερεύνα.

Eleni63 είπε...

Γίγαντα έχεις δίκαιο. Δεν ξέρω όμως πώς να το αλλάξω. Μήπως θα μπορουσες να μου πεις πώς γίνεται?

Eleni63 είπε...

Zωή αυτό πραγματικά είναι ακόμη πιό παράξενο. Ακου ο Μέγκελε!

Eleni63 είπε...

Ισίδωρε ή Σταύρε οι εικόνες σου είναι συναρπαστικές!!!

Eleni63 είπε...

Walter σε επιθύμησα. Τι ακριβώς εννοείς δευτερεύουσα λογοτεχνία?

Eleni63 είπε...

Καπετάνισσα ποιητική όπως πάντα